Atık ısıdan elektrik enerjisi üretimi

Hızlı sanayileşme ile birlikte ısı kullanım teknolojileri de gelişmiştir. Kullanılan ısı, işini gördükten sonra havaya atılır.
Bu atık ısıyı uygun tesislerle elektrik enerjisi haline getirmek günümüz dünyasında kolay -ekonomik bir yatırım haline gelmiştir.
Ben bu yazımda, Çimento fabrikalarındaki uygulamayı bir örnekle anlatmak istiyorum.
Yönetici olarak görev yaptığım dönemde Bursa Çimento Fabrikasında yaptığımız yatırım ve sonuçları hakkında özet bir bilgi vereceğim.
Daha önce bu yatırımı gerçekleştiren ülkemizdeki bazı fabrikaların tesislerini yerinde inceleyerek, bir şartname oluşturup ihaleye çıktık.
İhaleyi bir Japon firmasının koordinatörlüğünde; makina, ekipman yerleşim projelerinin hazırlanması işleri bir Çin firmasına; İnşaat, Türkiye imalatı ve tüm montaj işleri için de bir Türk firmasının oluşturduğu gruba verildi.
Çok enteresandır, bu ihaleye Avrupa ve ABD'den teklif gelmedi. İhaleye Çin ve Hindistan firmaları katıldı. İhaleye katılan firmaların yaptıkları etüt sonucu 7.5 MegaWatlık bir Türbin'in yeterli olacağı(en çok ısının alınabileceği dönemde) tespit edildi ve buna göre teklifler alındı.
Yatırımın gerçekleşme süresi sözleşmenin imzalanmasından itibaren 20 ay sürdü ve Ağustos 2013 tarihinde tesis çalıştırılmaya başlandı. Deneme döneminde yeterli ısı sağlanarak testler gerçekleştirildi.
Çimento fabrikalarında; iki bacadan, prosesin ihtiyacı olan yakıtın yakılması ile oluşan pişirme ısısı görevini tamamladıktan sonra açık havaya atılır.
Bursa Çimento Fabrikasında, 2 tane klinker üretim hattı bulunmaktadır. Bu iki ünitenin iki adet ana bacası ve iki adet soğutucu bacası vardır.
Bu dört bacadan çıkan gazlar, bir buhar kazanı gibi düşünülebilecek 5 adet kazandaki suyu buhar haline getirmekte, buhar bir kolektörde toplanarak Buhar Türbinini beslemektedir.
Türbin'e akuple bir Jeneratör'de de elektrik enerjisi üretilmektedir.
Üretim hattının birinin durması halinde bile tek hatla enerji üretimi azalmış olarak devam etmektedir.
Tesiste kullanılan buhar; Türbini terk ettikten sonra soğutucudan geçerek tekrar kullanılacak su haline gelmektedir.
Bu tesisin detayını üç ana grupta toplayabiliriz.
a)Buhar Kazanları (5 adet)
b)Enerji Üretim Tesisi (1 adet)
Öncelikle, yatırım kararından sonra su ihtiyacımız için; derin kuyu pompaları ile fabrikanın kendi arazisi içinde yeterli debide su çıkardık. Suyun analizlerini yaptık ve kullanım için uygun olduğunu gördük. Tesisi bilgisayarlarla yönetecek Elektrik ve Elektronik ekipman ile donattık.
Tesisi sevk ve idare edecek operatörleri; Çinli ve Türk montaj ve işletme uzmanları ile birlikte çalıştırdık. Başlarına da bir mühendisi tesis yöneticisi olarak görevlendirdik.
Çok donanımlı bir su laboratuvarı kurduk. Laborantı yetiştirdik. Böylece tesis işletme aşamasına geldiğinde, eğitilmiş bir kadro ile devreye aldık.
Fabrikanın kullandığı elektrik enerjisinin %25'ini bu tesiste üretmeye başladık. Tesis hiçbir ciddi problem yaşamadan halen çalışmaktadır.
Elde edilen sonuçlar;
1-Açık havaya atılan sıcak gazlar; bir görev yaparak daha düşük bir ısıyla deşarj edilmektedir. Böylece sera gazı etkisi azalmaktadır.
Tesis yaklaşık 17 milyon dolara mal oldu.
2-Tesisin çalıştırılmasında az miktarda elektrik enerjisi, iş gücü kullanılmaktadır.
3-Elde edilen enerji yılda yaklaşık 40 milyon KiloWat saate ulaşmakta ve Çimento Maliyetinde ciddi bir tasarruf sağlamaktadır. Bugüne kadar 200 milyon kW saat elektrik üretilmiştir.
Bu yatırımlar ülkemizde birçok çimento fabrikasında yapılmıştır. Atık ısıdan elektrik üretiminin daha bir çok sektörde uygulama imkanı bulunmaktadır. İleride onlarla ilgili bilgileri de sizlerle paylaşacağımı umuyorum.
Sağlıcakla kalın.