Kidoniyes, Ayavali ya da Ayvalık…

A⁺ A^-

23-01-2025 08:21
21-02-2025 22:24

Bu isim, adaların en büyüğü Nesos (Moshonisi, Cunda veya Alibey Adası) aynı isimle söylenen Nesos ya da Nasos antik kentinin baş tanrısı olan Hekatos olarak da anılan Apollon'dan gelmekteydi. Apollon Adaları'nda Nesos dışında Chalkis, Pordoselene ve Kydonia antik yerleşmeleri vardı. Antik kaynaklar Chalkis, Pordoselene ve Nasos'tan çok söz etmelerine karşılık, Kydonia hakkında yazan sadece yazları akan ünlü bir sıcak su kaynağına sahip olduğunu bildiren Plinius olmuş. Bu dört antik kentten Chalkis ve Pordoselene yok olmuşlar, ancak Kydonia ve Nesos, sırasıyla Ayvalık ve Cunda (Alibey) olarak günümüze ulaşmışlar.

Bugün, eski Kydonia olduğu düşünülen alanda, ciddi bir arkeolojik çalışma olmamasına karşılık halen antik devre ait bol miktarda çanak çömlek parçalarına rastlanmakta. Bu parçalar üzerinden yapılan ön çalışmalar, Helenistik (MÖ 330-30) ve Roma (MÖ 30-MS 395) çağlarına ait yerleşim yerleri bulunduğunu işaret etmekte.

Kent dokusu Osmanlı döneminde formunu kazanmış. Bugünkü Ayvalık'ın kurulması 1430-1440 yıllarına rastlamakta. Ayvalık o zamanlar limana hakim bir tepe üzerinde kuruluydu. Doğu Roma İmparatorluğu'nu sıkıştıran Osmanlı İmparatorluğu, Alibey Adası'nda bir deniz üssü kurmuştu. Daha sonraları şehre Rumlar yerleşmeye başlamış ve kısa sürede Türk nüfusu aşmışlar. Osmanlı kaynaklarında Ayvalık adına ilk kez 1772 yılında yayınlanan bir fermanla rastlanır. Bu fermanın, 1770'de Çeşme önlerinde Rus donanmasıyla yapılan bir savaştan dönerken Ayvalık'a uğrayan, daha sonra sadrazam olan Cezayirli Hasan Paşa tarafından yazdırıldığı düşünülmekte. Bölge, 1789'dan itibaren gayrimüslimlerin yaşadığı bir özerk bölge olmuştu. Bu özerklik 1821'deki Yunan ayaklanmasına dek sürdü, bu ayaklanma sonucunda Ayvalık boşaltılarak 1840'da Karesi Sancağı'na bağlı bir ilçe oldu. Daha sonra Rumların dönmesine izin verilmesine rağmen, ilçe eski canlılığına kavuşamadı.

Lozan Antlaşması'nda belirtilen Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi gereğince, Girit, Makedonya ve Midilli Türkleri ilçeye yerleştirildi. Burhaniye'ye bağlı varlık gösteren Ayvalık, 19 Mayıs 1928 tarihinde ilçe olmdu.

Balıkesir'in en batısında, Ege Denizi kıyısında bulunan ilçe, Türkiye'nin en önemli turizm merkezlerinden biri. Ayvalık kış mevsimlerinde büyük bir kasaba nüfusuna sahip olsa da, yaz mevsimlerinde turizmin de etkisiyle nüfus bazı küçük illerin nüfusunu aşar. Tarihte çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan güzel ilçe, çeşitli açılardan Türkiye'nin önemli ilçelerinden biri.

Kaliteli havası ile Ayvalık oksijene doymak, tarih kokan sokaklarında dolaşmak, tertemiz koylarında yüzmek, Ayvalık tostu yemek, güzel bir tekne turu yapmak ve Şeytan Sofrası'nda güneşin batışını seyretmek ayrı bir keyif demektir.

Kuzey doğusunda Gömeç, güneyinde Dikili ve Bergama, batısında ise Ege Denizi ile çevrili Ayvalık’ın karşısında ise Yunanistan'ın Midilli Adası durur ve kendine ait birçok adası ile selam gönderir suyun öteki kıyısına.

Ayvalık'ta dağlar denize dik uzandığından kıyılar girintili çıkıntılı. Bu kıyılar boyunca burunlar ve koylar meydana gelerek tatilciler için harika oluşumlar yaratmış.

İlçe nüfusu 65 bin kişinin üzerinde olsa da yaz mevsiminde gelen turistlerle nüfus nerdeyse dört katına çıkıyor.

Serin serin eser Ayvalık'ın imbatı, meltemi. Ayvalık, Ege Bölgesi'nde yer alması nedeniyle Akdeniz iklimini yaşar. Kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçer. Devamlı hafif rüzgârlı günlere rastlanır. Yaz sıcaklığı ortalama 24 - 34 °C olsa da kışlar oldukça ılıktır. Ayvalık'ta özellikle yazları tüm çevre kavurucu sıcaklıkta iken, batıdan esen ve genellikle öğleleri başlayan imbat, bazen de meltem içinizi serinletir.

Dünyanın en güzel zeytinyağını denemek isterseniz, doğru adrestesiniz, ilçe ekonomisi büyük ölçüde zeytin ve turizme bağlı. Ayvalık'ta zeytinden başka pamuk, çam fıstığı ve mandalina gibi tarım ürünleri de yetiştiriliyor.

Zeus’un süt annesi İda, Zeus’a zarar vereceği gerekçesiyle Şeytanı kovduğunda İda’nın azabından kaçan şeytan bir ayağı İda dağı eteklerinde, bir ayağı Midilli adasında, bir ayağı da Şeytan sofrasına basar. Kulaktan kulağa yüzyıllardır gelen bu efsane ayak izne benzeyen kayanın içine para atılmasıyla hala devam etmektedir.

Çamlık Orman Kampı'nın yukarısında eski bir lav birikintisi olan tepe yuvarlak bir sofraya benzediğinden mi yoksa Kilise tarafından kovulan Pelenelope adında bir Rum verdiği ziyafetten mi bu adı aldığı kesin bilinmese de yıllardır gelen yerli yabancı turistleri Şeytan Sofrası olarak ağırlıyor. Ayvalık adalarına hâkim yüksek bir tepe olan Şeytan Sofrası'ndan özellikle güneşin batışı izlenmekse bir başka.

Buralara kadar gelmişken Kozak Yaylası’na da gitmemek olmaz, Bergama ile Ayvalık'ın arasında binlerce hektar üzerine yayılmış bir yayla. Yaylanın Balıkesir ve İzmir illerinde toprakları var. Bergama'dan da Ayvalık'tan da gidebilirsiniz. 5 milyona yakın fıstık çamı ile kaplı bulunan yayla Ege'nin en güzel piknik, kamp ve gezi yerlerinden biri. 500 ile 1000 m arasında değişen bölgede buz gibi yayla sularına ve güzel çam havasına doyamayacaksınız. Bergama Krallığı'ndan beri fıstık çamına sahip bir bölge burası, köylüler 5 milyon civarında ağaç olduğunu söylüyorlar. Şu anda yılda 800 tondan fazla fıstık elde ediliyor. Bergama'dan Kozak Yaylası'na çıkarken birçok yerde yol kenarı pınarlarına rastlayacak ve durmadan geçemeyeceksiniz.

Ayvalık'tan tatil dönüşünde yakınlarınız için Ayvalık merkezde yer alan zeytin marketlerinden çeşit çeşit zeytin ve zeytin ürünlerinden almayı da unutmayın.

Ayvalık merkezden her gün kalkan tekne turlarına da katılmanızı öneririm, aman fotoğraf makinenizi unutmayın, çünkü o eşsiz güzellikleri yakınlarınıza tarif edebilmeniz mümkün değil.

Ayvalık Cunda Adası'nda sahil boyunca sıralanmış balık lokantalarında daha önce adını dahi duymadığınız eşsiz Ege lezzetlerini mutlaka tadın. Birkaç meşhur Ayvalık yemeği: Ada köftesi, nohutlu mezgit, kuzu etli arapsaçı, mühliye, sarmaşık ve kuşkonmaz, balıklı bamya, kabak böreği, turp haşlaması, kabak çiçeği dolması, peynirli kabak ilk aklıma gelenlerden.