Kapalıçarşı yangını

Kapalıçarşı, tarih boyunca büyük yangınlar geçirmiştir. Bugün de çarşı büyük bir yangın tehlikesi altında olduğu İtfaiye raporlarından anlaşılmaktadır.

Kapalıçarşı yangını

Kapalıçarşı'da, 29 kez yangın çıkmıştır. Ulucami yangını sırasında ise yangın, Tuzpazarı'na kadar uzanmıştır. 1902 yılındaki büyük yangında Kapalıçarşı’nın üçte biri, 1926 yılındaki yangınında da üçte biri yok olmuştur. Ancak, 1855 depreminde çarşı büyük zarar görmüştür. Depremden hemen sonra Bursa'ya gelen George Perrot'a göre tüm çarşı, yangından korkmayan, sağlam ve geniş kubbelerle kaplı olduğu görülmektedir. 1855 depreminden sonra büyük ölçüde ahşaptan yeniden yapılmıştır.

Kapalıçarşı, en büyük tahribatı, hatta yok olması 1958 yılında olan Büyük Çarşı yangınında yaşamıştır. Daha önceki yangın ve depremlerde, orijinal biçimde onarılan çarşı, bu talihsiz yangından sonra bir bölümü modern tarzda yapılarak, orijinal yapısı bozulmuştur.

Yeni Kapalıçarşı’nın temeli 1961 yılında atılmıştır. Tamamıyla modern tarzda yapılan Uzunçarşı’nın alt katı ise işportacılara tahsis edilerek, yeni bir biçim kazanmıştır. Aslında işte bu bodrum katı, yangın açısından en büyük tehlikeyi oluşturmaktadır. Olası bir yangında yüzlerce kişinin ölümüne neden olabilecek ve yangına İtfaiyenin de müdahale olanağı olmayacak bir durumdadır. Bugün tüm Kapalıçarşı'da 600 kadar esnaf bulunmakta olup, 17 dernek ve sadece Kapalıçarşı'da 340 kişi çalışmaktadır.

İtfaiye tarafından Kapalıçarşı için bir plan hazırlanmıştır: ''Kapalıçarşı'larda yangın güvenliği önlemleri üstü kapalı bir yerde kurulan alışveriş merkezleri Kapalıçarşı olarak isimlendirilirler. Kapalıçarşılar yanıcı malzemelerin fazla ve yangın yükünün çok büyük olması, insan yoğunluğunun fazla, İtfaiye araçlarının girişlerinin zor ve müdahale imkanlarının kısıtlı olması nedeni ile yangın riski en büyük olan yerlerdir. Ülkemizin bir çok şehrinde tarihi çarşılar bulunmakta olup, bunların bir kısmı tamamen kapalı çarşı niteliğindedir. Çarşılarda çok sayıda manifaturacı, mobilyacı gibi yangın yükü büyük olan dükkanlar yer almaktadır. Tarihi özelliklerinden dolayı yeni sistemlerin uygulanması ve değişikliklerinin de yapılması kolay olmamaktadır. Tarihi çarşıların yanında yeraltı çarşıları, büyük alışveriş merkezleri gibi yerlerde benzer özellik gösterir ve yangın riski fazladır. Marketlerde, yeraltı çarşılarının her birinde kullanım amacına uygun olarak önlem alınması gerekir..

Tarih boyunca Kapalıçarşı, Uzunçarşı ve hanlar bölgesinde eldeki kayıtlara göre 29 adet büyük yangın çıkmıştır. Bu yangınların genelinde tüm çarşı yanmıştır. Günümüze en yakın ve en büyük yangın ise 24 Ağustos 1958 tarihinde saat 14:45'de başlamıştır. Yangın, Sahaflar Çarşısı'ndaki bir ciltçi dükkanında çalışan ustanın gaz ocağını devirmesi sonucu çıkmıştı. Yangına tüm il ve civar ilçe İtfaiyelerinin yanında tüm civar illerle İstanbul İtfaiyesi de katılmıştır.

Yangın doğu yönünde ve Cumhuriyet Caddesi'ne gelince durmuştur. On bir saat sonra sabaha karşı kontrol altına alınan yangının bilançosu feci idi. 1450 dükkan ve ev içindeki mal ve eşyalarla birlikte tamamen yanmıştı. Yananlar arasında 77 ipekli kumaş mağazası, 34 havlucu, 35 kavaf, 37 tuhafiyeci, 18 kuyumcu, 12 tomacı, 13 mobilyacı, 13 kahvehane, 11 dokuma atölyesi, 1 cami ve 1037 diğer dükkan ve ev zarar gördü. O zamanki değeri 2 milyar bugünkü değeri ise trilyonlar değerinde maddi zarar olmuştu. Bu olaydan da görülebileceği gibi yeterli önlem alınmaz ve zamanında müdahale yapılmaz ise kapalı çarşılarda olabilecek bir yangının sonuçları feci olmaktadır.

Kapalıçarşılarda yangının kolay söndürülememesinin nedenleri yüksek hararet ve dumandır. Kapalı olmaları nedeni ile kısa sürede hararet yükselir ve duman her tarafı kaplar. Bir tarafından hararetin bir taraftan dumanın yükselmesi ile içeri girmek zorlaşır. Çoğu çarşıda olay, İtfaiye tarafından hemen haber alınsa bile müdahale imkanı zor olduğundan kısa surede alevler bütün hacmi kaplar ve yangın büyür. Kapalı çarşılarda yangınlar genelde gece çıkar. Kapalı olduğu için yangın dışarıdan kısa sürede görülmemekte, duman. her tarafı kapladığında yada alevler dışarıya çıktığında bekçiler tarafından görülmektedir. Yani kapalı çarşılardaki yangınların büyümesinin ve hasar miktarı fazla olmasının nedenlerinden biri de geç haber alınmasıdır..

Tarihi kapalı çarşılarda zamanla mukavemeti azalan duvarlar yangın anında hemen çökerek yangının. genişlemesine neden olur. Bu bakımdan tarihi çarşılarda yangının çıkmasının önlenmesinin, söndürülmesinden daha kolay olduğu ve çarşıyı sadece alınan önlemlerin koruyabildiği unutulmamalıdır. Çarşılarda yangını çok çabuk haber alan otomatik ihbar sistemi ve otomatik söndürme sistemlerinin bulunması önemlidir.

Kapalı çarşı yangınlarının tamamına yakını % 98'i elektrik tesisatındaki kısa devreden, dükkan kapatılırken atılan sönmemiş sigara izmaritinden veya ısıtma cihazından meydana gelmiştir. Uzun süre önce çekilmiş elektrik tesisatından çok sayıda aydınlatma lambası kullanılması veya elektrikli cihaz kullanılması, kablolardan taşıyacağından fazla yük çekilmesi, ısınmalara ve kısa devre oluşumuna neden olmaktadır. Kapalı çarşılarda alınması gerekli önlemler kapalı çarşılarda çok sayıda insan olduğundan ve bu kişilerin çıkış yollarını bilmediklerinden çıkışların kolay görülebilecek şekilde ve paniğe yol açmayacak genişlikte olmalıdır. Çıkış koridorlarının temiz havaya ulaşmasının sağlanması gerekir. Kapılarda çıkışı zorlaştıracak sabit tezgahların olmamasına ve kapıların içten dışarıya açılır tarzda olmasına dikkat edilmelidir. Havalandırma tesisatları yanmayan malzemeden yapılmalıdır. Isı ve duman oluşumunda kendiliğinden kapanan yangın güvenlik kapakları (yangın damperleri) ilave edilmelidir. Bu tür kapatma tertibatı olan havalandırma tesisatlarının sık sık bakımı yapılmalı, olası bir yangın anında fonksiyonlarını yeterince yerine getirip getirmediğine bakılmalıdır. Havalandırma kanallari dumanın ilk gireceği yer olacağından bu kısımlarda kanal dedektörleri kullanılmalıdır. Elektrik tesisatında eskimiş hatalı tesisatlar kullanılmamalıdır. Neredeyse tamamen paslanmış izolasyonsuz borular, hasar görmüş düğme ve dağıtım kutuları çatıdaki klima ve jeneratörlerin gelişi güzel kabloları ve bağlantıları tesisatlarının dış yüzeylerine alevlenmeyi önleyici sentetik madde geçirilmiş olmalıdır. Metal manto giydirilmiş tesisatlar kullanılmamalıdır. Kablo ve hatlar mümkün olduğunca kagir yapının sıvasının altından geçmelidir. Anahtar ve prizler izole edilmiş yuvalarda olmalıdır. Tüm elektrik malzemeleri TSE'li olmalı, yapılacak her türlü elektrikli işlemde Tedaş'tan izin alınmalıdır.

Kapalı çarşılarda yangınların genişlemesinin ve hasar miktarının fazla olmasının nedeni, yangın başlangıcının çok geç fark edilmesi ve dolayısı ile geç müdahale edilmesidir. Bir yangın dışarıdan görülebilecek boyutlara gelmişse kontrol altına alınıp söndürülmesi zordur. Yangının erken haber alınması sürekli kontrol eden kişilerle, ya da otomatik ihbar sistemleri ile sağlanır. Ama insanın hata yapabileceği düşünülerek kapalı çarşılarda otomatik ihbar sistemleri kullanılmalıdır ve en uygun detektör tipi olan iyonize duman detektörleridir. Bunun yanında mutlaka bekçi de bulundurulmalı ve bekçilere otokontrol sistemi getirilmelidir. Mümkünse kapalı çarşımız çatı katına bekçi gözetleme kulesi yapılmalıdır.

Kapalıçarşı yangın söndürme sistemleri; ilk müdahale için taşınabilecek söndürücüler, sabit boru hortum sistemi ve otomatik söndürme sistemleridir. İlk müdahalede kullanılmak üzere her dükkanda kimyasal kuru tozlu taşınabilir 6 kg'lik yangın söndürme cihazı bulundurulmalıdır. Tüpler kolay ulaşılabilen yerlerde ve her müstakil hacim için yeterli sayıda olmalıdır. Bu cihazların bakım ve kontrolleri sık aralıklarla yapılmalı ve TSE'li olması göz önüne alınmalıdır. Sulu yangın söndürme sistemi olarak kullanılan sabit-boru sistemlerinin 30 metre aralıklarla yerleştirilmesi gerekir. Yangın anında çarşıda bulunan personel veya olay yerine gelen İtfaiyeciler tarafından kullanılan bu sistemlerde sürekli su olmalı ve tabanca tipi lanslar tercih edilmelidir. Büyük çarşılarda şebeke basıncına bakılmaksızın hem elektrikli hem de diesel pompalar kullanılmalı ve su deposu en az 200 ton kapasitesinde olmalıdır.

Kapalıçarşı otomatik yangın söndürme sistemleri, taşınabilir söndürme cihazları, sabit boru hortum sistemlerinin yanısıra özellikle itfaiyenin zor ulaştığı kısımlara otomatik sprinkler sistemleri yapılmalıdır. Japonya'da otomatik söndürme sistemi yapılmayan kapalı çarşı niteliğindeki yerler bölümlere ayrılarak baskın sistem yapılmakta ve 50 metre aralıklarla su perdesi oluşturacak sistemler tesis edilmektedir. Bekçilerin her biri bir İtfaiyeci gibi görev yapabilmelidir. Doğru ve yeterli olarak seçilmiş yangın söndürme sistemlerinin yanında sürekli olarak 24 saat görevli bekçi bulundurulması gerekir. Personel herhangi bir yangın anında ne yapacaklarını önceden bilmelidir. Yangın ihbarı ile birlikte, tüm personel yangın söndürme çalışmasına katılmalıdır. Görevli personel, yangına sonradan müdahale edecek İtfaiye personeli ile koordineli çalışma hazır1ıkları yapılmalıdır. Sabotajlara karşı güvenilir personel seçilmeli, istenmeyen konuklar için kamera sistemi yerleştirilmelidir.

Yangın riski büyük ve müdahale imkanları kısıtlı olan kapalı çarşılarda meydana gelecek yangınlarda İtfaiyenin fazla başarı sağlayamayacağı göz önünde bulundurulmalı ve erken uyarı sistemlerine ve otomatik söndürme sistemlerine önem veri1melidir. Özellikle gece meydana gelecek yangınlara karşı elektrik tesisatı yenilenmeli, eğitilmiş gece bekçileri ve duman detektörleri kullanılmalıdır. Alınacak yangın güvenlik önlemlerinde çarşının tarihi özelliği ve içinde bulunan dükkanlardaki maddelerin özellikleri ve kullanım amacı göz önünde bulundurulmalıdır. Kapalı çarşıda şu anda hiçbir yangın önlemi olmayıp kapalı çarşı yangın yönünden büyük bir risk altında olup, bu konuda sorumluluk Tedaş ve esnafın olacaktır.'' (Tedaş Kapalıçarşı Raporundan)

 

 

SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ
BUNLAR DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
Üzgünüz ilginizi çekebilecek içerik bulunamadı...